Çayda Kriz Derinleşiyor, Sektör Alarm Veriyor

Saadet Partisi Genel Başkan Yardımcısı Sinan Tekin, düzenlediği basın toplantısında gündeme ilişkin açıklamalarda bulundu.

Türkiye’de üreticinin alın terinin her geçen gün daha da değersizleştiğini ifade eden Tekin, bunun en güncel örneğinin ise hükümetin 2025 yılı için açıkladığı 25 lira 44 kuruşluk yaş çay alım fiyatı olduğunu söyledi.

Bu rakamın, ne üreticinin emeğini karşıladığını ne de çay tarımının gün geçtikçe artan maliyetlerini yansıtmadığını dile getiren Tekin, şunları söyledi:

“Geçtiğimiz hafta sonu Rize’de gerçekleştirdiğimiz ‘Ortak Akıl, Güçlü Şehir’ Çalıştayımızda, üreticiler, muhtarlar, STK temsilcileri ve kanaat önderleriyle bir araya geldik. Gördük ki Rizeli üretici adeta feryat ediyor. Açıklanan fiyat, bölgede şaşkınlık ve öfke yaratmış durumda. Üreticiler, beklentilerinin tamamen yok sayıldığını açıkça ifade ettiler. Oysaki beklenti, en az 35-36 TL taban fiyat, en az 4 TL destekleme primi yönündeydi.
Bizler de Saadet Partisi olarak, çay üretim maliyetlerini ve geçim şartlarını dikkate alarak yaş çay taban fiyatının en az 40 TL olması gerektiğini net bir şekilde ifade etmiştik. Geçen yıl verilen 19 TL’lik fiyat üreticiyi zaten zarara uğratmıştı.
Bu yıl yapılan %33’lük artış ise %100’ü aşan girdi maliyetleri ve yüksek enflasyon karşısında hiçbir şekilde yeterli değildir. Doğu Karadeniz’de 850 bin dekarlık çaylık alanda üretim yapılmakta; yaklaşık 207 bin aile, çaydan geçimini sağlamaktadır.

ÇAY SEKTÖRÜ ALARM VERİYOR

Çay sadece bir tarım ürünü değil; bu bölgenin alın teridir, geçim kapısıdır. Ancak çayda kriz her geçen gün derinleşiyor. Üretici uyarıyor. Sektör alarm veriyor. Bugün çay sektörü; finansal sıkıntılarla, yasal boşluklarla, kalite kaybıyla, pazarlama eksiklikleriyle sürdürülemez bir noktaya gelmiştir.

Çay tarlaları bakımsız kalmıştır çünkü çiftçi para kazanamıyor. Budama yapılmıyor. Kaçak ilaç kullanımı yaygınlaşıyor. Standart dışı toplama ve taşıma kalitesizliği artırıyor. ÇAYKUR ve özel sektör, faiz kıskacında ayakta durmaya çalışıyor. Üreticinin ödemeleri zamanında yapılamıyor. Kademeli ödeme sistemi hâlâ hayata geçirilmedi. Sektör hâlâ 1984 yılında çıkarılan birkaç maddelik yasa ile yönetiliyor. Ne üretici memnun, ne sanayici, ne de tüketici…

Türkiye, dünya çay üretiminde ilk 5 içinde. Çay tüketiminde ise birinci sırada. Ama ihracatta yokuz! Çünkü: maliyet çok yüksek, kalite düşüyor, pazarlama yetersiz, genç kuşak çay üretimine ilgi göstermiyor.
Yeni ürünler geliştirilmiyor. Üstelik hâlâ çay lifleri paketlere karışıyor. Üzerinde ‘Rize Çayı’ yazan kaçak çaylar hem tüketiciyi yanıltıyor, hem de marka değerimizi düşürüyor. Bu kabul edilemez!

Sorumluluk bizde. Çözüm belli. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi ve ilgili meslek kuruluşlarının hazırladığı Çay Kanunu Tasarısı vakit kaybedilmeden çıkarılmalıdır. Yaş çay taban fiyatı açıklanırken, eş zamanlı olarak kuru çay fiyatı da artırılmalıdır. ÇAYKUR ve özel sektör tek alım politikasıyla hareket etmelidir. Yaşlı çaylıklar yenilenmeli, verimli alanlar artırılmalıdır. Budama ve gübreleme işlemleri bilimsel temelde yapılmalıdır. Pazarlama çeşitlenmeli, gençlere hitap eden ürünler geliştirilmelidir. Çay İhtisas Borsası etkinleştirilmelidir. Kademeli ödeme sistemi kurulmalı, üreticiye gününde ödeme yapılmalıdır. Kaçak çayla mücadele için denetimler ve yaptırımlar artırılmalıdır. Uluslararası fuarlarda Türk çayı tanıtılmalı, hedef pazarlara yönelik üretim yapılmalıdır.

ÜRETİCİNİN SESİ OLMAK BU MİLLETİN VİCDANI OLMAKTIR

Çay tarlalarında yeşeren her yaprak, alın terinin sembolüdür. Bu umut solmasın, bu emek boşa gitmesin! Üreticinin sesi olmak, bu milletin vicdanı olmaktır. Göz göre göre gelen krize sessiz kalamayız. Bu topraklarda alın teri kurumadan emek karşılık bulmalıdır. Bu çağrılarımız, sadece Tarım Bakanlığı’na değil; tüm karar vericilere, tüm vicdan sahiplerine yöneliktir. Gelin, geç kalmadan harekete geçelim. Gelin, çayımıza ve çay üreticimize sahip çıkalım. Gelin, Türk çayını dünya markası yapacak iradeyi hep birlikte ortaya koyalım.”